بیماری لکه طاووسی زیتون

مقدمه:                                                     

بیماری لکه طاووسی ، لکه برگی و چشم پرنده نامهایی است که به این بیماری داده شده است . در بیشتر نقاط دنیا این بیماری لکه برگی نامیده شده است. این بیماری در تمام نقاط زیتون خیز دنیا وجود دارد .حساسیت ارقام در مقابل آن متفاوت است اما تقریباً‌همگی آنها در معرض آلودگی هستند.این بیماری فقط به محصول زیتون خسارت زده و در اکثر مناطقی که دارای آب و هوای مدیترانه ای میباشند گسترش دارد.

علائم بیماری:

برگها ،‌میوه و دم میوه در معرض آلودگی به این قارچ قرار دارند. در سطح فوقانی برگها لکه های گرد قهوه ای و زرد متمایل به سبزی به قطر 10-2 میلیمتر ظاهر می شود. در برخی از لکه ها ،‌هاله زرد رنگی تولید می شود که به خاطر تشابه ،‌آنها را لکه طاووسی     می نامند. پس از مدتی روی برگها از اسپورهایی پوشیده می شوند و به رنگ قهوه ای متمایل به سیاه در می آیند.پس از پخش شدن اسپورها ،‌بین غشاء‌و باغت زیرین برگها لایه هایی از هوا ایجاد می شود ک هاین لکه ها را به رنگ سفید نشان می دهد.فعالیت این قارچ روی میوه ها به ندرت ولی روی دم میوه به وفور دیده می شود

زیست شناسی:

مطلوب ترین دوره برای بیماری،‌پاییز و زمستان (در مناطقی با تابستان خشک و زمستان ملایم) یا بهار و اوایل تابستان(در مناطق با زمستانهای سرد) می باشد.بیماری در پایان تابستان و طول پاییز روی برگهای کم و بیش مسن درخت زیتون و در شاخ و برگهای پایینی و میانی درختان در جاهایی که تابش آفتاب و گردش هوا کمتر است بیشتر گسترش می یابد.این بیماری با افزایش رطوبت هوا و بارندگی گسترش یافته و شدت ریزش برگ و میوه به حداکثر می رسد.تابستانهای داغ و دوره های طولانی خشکی ،‌شرایط محدود کننده ای برای این قارچ می باشد.

خسارت:

دمبرگهای آلوده پژمرده،‌پلاسیده و زرد شده و بسیاری از برگهای آلوده قبل از بلوغ می ریزند. که در نتیجه در درختان بارده با ضعیف شدن و مرگ شاخه های کوچک بارده ،‌میزان محصول کاهش می یابد.این بیماری در قسمتهای پایین و سمت شمالی تاج درخت بیشتر بیشتر بروز می کند.

کنترل:

-          بهبود شرایط تهویه در داخل تاج از طریق انجام هرس به موقع و تنک کردن شاخه های انبود درخت

-          تغذیه صحیح و جلوگیری از ضعف درخت (مصرف کودهای پتاسه سبب افزایش مقاومت می شود)

-          دفع علفهای هرز پای درختان

استفاده از قارچ کشهای مسی مانند بردوفیکس(10 در هزار) و یا محلول اکسی کلرور مس (میشوکاپ 3 در هزار) قبل از شروع بارندگیهای پاییزه .در مناطقی که آلودگی شدید و خسارتزا باشد ،‌انجام 3 بار سم پاشی در سال ( یک بار در پاییز و دو بار در بهار)و در صورت کمتر بودن آلودگی انجام یک نوبت سمپاشی در پاییز و سمپاشی دوم در بهار کافی است

پارازیت:

تخمهای بید غلات که توسط زنبور تریکوگراما پارازیت شده و سیاهرنگ می شوند در نهایت در کارت زنی مورد استفاده قرار می گیرند. بدین منظور باید ابتدا اتاقکهایی که اصطلاحا کابین نامیده می شود آماده کنیم. شایان ذکر است که قبل از انتقال سوش اولیه به کابین آنرا تحت شرایط کاملا کنترل شده و مطمئن در حد کافی تکثیر نمود و سپس به کابین منتقل کرد.

اتاق پارازیت (کابین):

ابعاد کابین بسته به اتاق پارازیت که در ساختمان انسکتاریوم در نظر گرفته اید میتواند متغیر باشد اما بهترین ابعاد که من به تجربه بدست آورده ام 1*3 متر و به ارتفاع 2 متر است که در یک اتاق 3*4 به راحتی میتوان دو کابین روبروی هم گذاشت و بین آندو سری لامپهای مهتابی را قرار داد.

نحوه ساخت بدین صورت است که توسط نبشی ها یک مکعب مستطیل به ابعاد فوق ساخته، سپس با پارچه مشکی یک چادر کعبی شکل که یک طرف آن با سلفون شفاف دوخته شده است، می پوشانیم. ابعاد سلفون باید طوری باشد که دقیقا روبروی لامپهای مهتابی قرار گیرد. فاصله بین لامپها داخل اسکلت چوبی را 20 سانتیمتر در نظر میگیریم.

(در صورتی که بخواهیم یک کابین دوطرفه داشته باشیم میتوانیم ابعاد کابین را 2*3 متر در نظر بگیریم و دو سوی آنرا سلفون شفاف بکشیم. در این حالت کابین در وسط اتاق قرار می گیرد و منبع تامین نور دو ردیف لامپ در دوطرف آن خواهد بود.)

برای جلوگیری از پخش نور می توان از فویل آلومینیومی در بالای اسکلت مهتابی استفاده نمود و بدین ترتیب نور را در تمام سطوح پنجره کابین متمرکز ساخت. برای قرار دادن تخم ها و زنبورها از نخ محکم و گیره لباس استفاده می کنند.

روش قرار دادن تخم ها و زنبورها بدین صورت است که برگه های تخم را بطوریکه روی برگه (که تخم به آن چسبیده) به سمت پنجره و چسبیده به سلفون باشد توسط گیره آویزان می کنند. هر برگه تخم سیتوتروگا به مدت 5 روز در کابین می ماند و در روز ششم آن را برای برش برمیداریم. درست مقابل پنجره و به نخهای دیواره عقبی، سوش ها را آویزان می کنیم و چون زنبورها نورگرایی مثبت دارند به طرف پنجره کابین پرواز کرده و بروی تخم ها می نشینند. این عمل باعث می شود که فقط زنبورهای بالدار ازدیاد نسل نمایند.

بهترین دما برای اتاق پارازیت 25-24 درجه و رطوبت 80-75 درصد است. در اثر بالا رفتن دما نرزایی زیاد می شود. روش تشخیص بدین صورت است که زنبورهای نر بیشتر بر روی سلفون پنجره می نشینند و زنبورهای ماده بیشتر بر روی تخمها.

برش و کارت زنی:

برش برگه ها:

نحوه برش برگه های پارازیت شده بسیار حائز اهمیت است زیرا این برش باید بصورتی انجام شود که تعداد 600 عدد تخم پارازیت شده برای هر تریکوکارت بریده شود. روش برش با توجه به نوع توزیع تخم ها روی برگه و درصد تخم های پارازیت شده متفاوت خواهد بود. این مرحله باید به دست کارگران مجرب صورت گیرد.

در برش بهتر است از قیچی های با لبه نازک استفاده نمود تا به تخمها آسیب کمتری برسد.

کارت زنی:

بعد از برش برگه ها آنها را توسط چسب مایع به تریکوکارتها چسبانیده سپس زبانه تریکوکارت را که به عنوان یک پوشش برای تکه ها بحساب می آید بر روی تخمها بر می گردانیم. باید توجه شود که به تخمها فشاری وارد نشود.

مقدار چسب باید کم (به اندازه یک قطره) باشد تا باعث غرق شدن تخمها نشود.

کارتهای آماده شده را در یک جعبه سوراخدار گذاشته و روی جعبه تاریخ پارازیت و کارت زنی را نوشته و آنرا به سردخانه با دمای 4 درجه انتقال می دهیم.

ادامه تولید بید غلات

انتقال:

لوازم مورد نیاز:

1- کاور: برای ساختن کاور می توان از میله های آهنی 2*2، حلب، تور پارچه ای سفید یا سیاه رنگ استفاده نمود. البته در صورتی که از آلومینیوم استفاده کنیم برای مدت طولانی تری قابل استفاده خواهد بود.

ابعاد کاور: 80*120*120 سانتیمتر

طول پایه: 120 سانتیمتر

ابعاد قیف پایین کاور: 80*90*120 سانتیمتر

تونل زیر قیف: 15 سانتیمتر

فواصل بین قابها: 10 سانتیمتر

2- قاب: وسیله ای است از جنس چوب یا آلومینیوم و تورهای فلزی گالوانیزه با منافذ 2 میلیمتری. قاب به گونه ای ساخته می شود که گنجایش 9 کیلوگرم جو آلوده را داشته باشد. باید توجه داشت که ته قاب بایستی بسته و بالای آن باز باشد. در هر کاور تعداد 10 قاب قرار داده می شود.

به محض ظهور پروانه های پیش پرواز (اولین بیدهای بالغ که روی آبکش ها مشاهده می شود) باید اقدام به عمل انتقال نمود. بدین منظور آبکش ها را درون لگن حاوی محلول نئورون 2 در هزار غوطه ور کرده و چند ثانیه به هم میزنیم.

به دلیل اینکه داخل هر دانه جو بک لارو زنده وجود دارد باید از روی هم گذاشتن آبکشها برای نقل و انتقال خودداری کنیم تا باعث از بین رفتن لاروها نشویم.

در این زمان بهم زدن جوها در روز و شب به دفعات برای خشک شدن و هوادهی بسیار ضروریست. اگر جوها خشک نشده باشند داخل کاور کپک میزنند.

پس از 24 ساعت آبکش ها را به داخل قاب ها خالی می کنیم. باید توجه کرد که در حین پر شدن قابها، جوهای پایین ریخته لگد نخورد زیرا این جوها حاوی لارو بوده و به راحتی له می شوند.

پس از پر شدن قابها تعداد 10 قاب را به یک کاور منتقل می کنیم. کاورها باید قبلا ضد عفونی شده و توسط چسب ماستیک تمامی درزهای آنها پر شده باشد، زیرا پروانه ها از هر سوراخی استفاده کرده و خارج می شوند. پس از انتقال قابها کاور را توسط پارچه توری میپوشانیم و یا اگر برای آن درب توری ساخته باشیم آنرا می بندیم و از بسته بودن کامل آن و عدم وجود هر گونه درز و منفذ مطمئن میشویم.

در زیر هر کاور در پایین قیف یک تونل کوچک حلبی وجود دارد که آن تونل را به یک سه راهی پلیکا 16 متصل کرده و در دوطرف، سه راهی را با توری و کش می پوشانیم. برای اتصال این سه راهی به تونل از تیوپ ماشین استفاده می شود. دقت شود که سه راهی با زمین تماس نداشته باشد.

پروانه گیری:

دمای اتاق پروانه گیری می بایست 23 الی 24 درجه و رطوبت نسبی هوا حدود 70 درصد باشد. در این اتاق هم دماسنج و رطوبت سنج لازم است.

بعد از خارج شدن پروانه ها از جو و پرواز در داخل کاور، توسط دستگاه پمپ باد اقدام به پروانه گیری می کنیم. بدین ترتیب پروانه ها کم کم به طرف قیف هدایت شده که همزمان با آن با زدن ضربه هایی به قیف آنها را به داخل سه راهی میریزیم. وقتی همه پروانه ها وارد سه راهی شدند آنرا جدا کرده و درب آنرا محکم میگیریم تا پروانه ای خارج نشود.

دبه ای را باید از قبل بدین صورت تهیه کنیم که نصف آن را بریده و ته آن دبه را با توری و کش مسدود کنیم. پروانه های داخل سه راهی را به داخل این دبه خالی می کنیم و جهت انجام عمل پرزگیری زیر دستگاه هود میبریم. هود را روشن کرده و دبه محتوی پروانه ها را در زیر آن به آرامی تکان می دهیم تا بال و پرز پروانه ها الک شود. در این زمان باید مراقب بود پروانه ها در حین این عمل بیرون نیایند و حداکثر پرزها گرفته شود.

تخم گیری:

برای تخم گیری نیاز به قیف های پلاستیکی داریم که دو طرف آن باید با توری هایی که قبلا با کش تهیه نموده ایم پوشانده شود تا پروانه ها نتوانند خارج شوند. بهتر است قیف ها را به منظور عبور هوا و تهویه سوراخ دار کنیم.

قیف هایی که آماده کرده ایم را مرتب بر روی یک صفحه مسطح قرار داده و پروانه ها را از داخل دبه پرزگیری به داخل آن خالی می کنیم. میزان پروانه ها داخل هر قیف به مقداری است که یک لایه پروانه سطح توری کف قیف را بپوشاند به طوری که روی هم نباشند.

اتاق تخمگیری نیز باید قبلا ضدعفونی شده و تمام مناقذ آن گرفته شده باشد و هیچ نوری وارد اتاق نشود. قفسه بندی اتاق باید طوری باشد که در هر قفسه بتوان به راحتی قیف ها را جابجا کرد. بهتر است بلندی هر طبقه از قفسه حدود 5 سانتیمتر از بلندی  قیف بالاتر باشد. روی قفسه ها کاغذهای غیر روغنی به ابعاد ته قیف میگذاریم و قیف ها را روی آنها قرار می دهیم. از هر قیف 3 الی 4 روز تخمگیری می شود و هر روز باید کاغذهای زیر قیف ها را عوض کنیم. روز دوم معمولا بهترین تخم ها را تولید می کند.

مدت پروانه گیری یا بعبارت دیگر طول عمر هر کاور تا یک ماه می باشد. البته زمانی که میزان پروانه گیری در اواخر دوره کاهش یابد دیگر موقع باطل کردن کاور است. این زمان ممکن است حدود روز بیست و پنجم باشد. در هر صورت نباید کاور را بیش از 30 روز نگه داشت زیرا خطر شیوع کنه افزایش می یابد.

مرحله تخم گیری بسیار حساس است، کاغذها باید خشک بوده و درجه حرارت محیط از 24 و رطوبت از 60 درصد بیشتر نباشد.

نکته قابل توجه این است که تمام پروانه های آزاد (به اصطلاح خودم پروانه های ولگرد) توسط جاروبرقی باید جمع آوری شوند زیرا باعث گسترش آلودگی می گردند.

پس از پایان تخم گیری روز اول (24 ساعت پس از پروانه گیری) قیف ها را جابجا می کنند، یعنی قیف های روز اول به قفسه های روز دوم انتقال می یابند و برگه های حاوی تخم از زیر آنها جمع آوری می شوند. البته قبل از جابجایی باید ته قیف ها را با یک برس نرم داخل یک ظرف پاک نمود زیرا همواره تخمهایی وجود دارند که به توری چسبیده است. این تخمها که به صورت فله جمع آوری می شود در آلوده سازی مجدد مورد استفاده قرار می گیرد.

پس از پایان تخم گیری هر سری، قیف ها و توری ها را با آب و پودر شستشو و وایتکس میشوییم و در آفتاب خشک می نماییم.

نکات ضروری در مراحل پروانه گیری و تخم گیری:

1-     باید میزان پرز بالها را به حداقل رساند.

2-     از خشک بودن قیف ها و کاغذها و همچنین محل تخم گیری اطمینان حاصل نمود.

3-     بازدید تصادفی قیف ها برای تخمین مرگ و میر پروانه ها و دلایل مرگ و میر (ویروس، رطوبت بالا، حرارت بالا، گازهای دیگر، کنه و ...) بهتر است که از پروانه ها نمونه گیری شود و نمونه ها در زیر بینی کولر به دقت مورد بررسی قرار گیرد. (نمونه ها را از کاور تهیه کنید.)

4-     اتاق تخم گیری بطور کامل از سایر اتاقها مجزا بوده و چراغ این اتاق ها در طول روز روشن نشود.

5-     درب قیف ها حتما محکم بسته شود.

6-     رطوبت و دمای آن مرتب کنترل شود.

7-     قبل از انجام عمل پر کردن قابها، اتاق کاورها (سقف و کف) با سم نئورون سمپاشی شود.

8-     هر اتاق باید پادری داشته باشد و اشخاص نیز حتما با دمپایی مخصوص در اتاقها تردد کنند.

9-     پس از انجام پروانه گیری از محکم بودن لوله های اتصال سه راهی پلیکا به تونل زیر قیف کاور اطمینان حاصل شود.

10- سه راهی ها از زمین فاصله داشته باشند.

11- نکته مهم در باد گرفتن پروانه ها اطماینان از خشک بودن باد تولیدی از پمپ است. به همین دلیل قبل از بادگیری پیچ تخلیه پمپ را باز نموده تا آب جمع شده در مخزن هوای آن خارج شود. اندازه گیری روغن موتور پمپ باد نیز لازم است.

12- عمل بادگیری با دقت صورت گیرد تا در هر زمان کلیه پروانه ها از کارو خارج شوند. در صورت زیاد بودن پروانه ها می توان عمل پروانه گیری را در 2 یا 3 نوبت در روز انجام داد.

13- از کشیدن سیگار در محل کار جدا خودداری شود و اصولا هر چیزی که ایجاد دود و یا گاز نماید از مکان دور شود.

14- تمام اتاق ها،‌قفسه ها، کاورها باید دارای اتیکت مربوط به خود باشند.

15- تخم های تولید شده را در صورتی که اتاق پارازیت آماده نباشد در سردخانه در دمای 4 درجه می توان به مدت یک هفته نگهداری نمود. این تخمها در دمای محیط به سرعت نارنجی رنگ می شوند و دیگر مناسب برای پارازیت نیستند.

16- بعد از برداشتن ورقه های تخم از زیر قیف ها، تکاندن آنها در هوای آزاد الزامیست زیرا این کار باعث خارج شدن پرزها و یا کنه احتمالی از اطراف تخم ها می شود.

17- در صورت تخم گذاری مناسب، پروانه ها به صورت یک دایره ( به اندازه سطح ته قیف) بروی کاغذ تخم می گذارند در صورتیکه تراکم و یکنواختی و پراکندگی روی ورقه تخم فقط در یک طرف باشد (به صورت نیم دایره) نشان دهنده این است که سطحی که قیفها روی آن قرار دارند ناصاف بوده و قیف به خوبی روی کاغذ قرار نگرفته است.

18- بعد از انجام عمل پروانه گیری و تخمگیری، جدول مربوط به آن حتما پر شود تا از میزان تولید، اطلاع کافی داشته باشید.

19- در اتاق پروانه گیری بهتر است برای به تله انداختن پروانه های آزاد از تله های نوری استفاده شود.

20- پروانه های زنده در داخل قیف به پارچه توری می چسبند ولی پروانه های مرده با یک حرکت و تکان دادن قیف به راحتی جابجا می شوند.

21- در صورتی که تعدادی لارو در داخل سه راهی پلیکا باشد و یا کارگران احساس خارش کنند این نشانه ها به دلیل گسترش کنه است.

روش تولید بید غلات درانسکتاریوم:

آلوده سازی:

لوازم مورد نیاز:

1) نبشی: برای ساختن قفسه هایی که سبدها را روی آن قرار دهیم

2) سبد یا آبکش: برای شستشوی جوها

3) سینی آبکش: برای آلوده سازی. برای کاهش هزینه ها می توان از آبکش های پلاستیکی معمولی نیز برای آلوده سازی استفاده کرد

4) جو: بهتر است جو درشت و تمیز باشد

5) الک: برای تمیز کردن و جدا کردن خار و خاشاک احتمالی از جو استفاده می شود. درصورتی که جو تمیز تهیه شود نیازی به الک نخواهد بود

6) لگن: برای شستشو و ضدعفونی جوها با کنه کش

7) قرص فستوکسین

8) ترازوی دقیق: برای وزن کشی تخم سیتوتروگا

9) تخم سیتوتروگا: بید غلات با نام علمی Sitotroga cerealla   به عنوان میزبان واسط استفاده می شود و زنبور تریکوگراما تخم های خود را داخل تخم بید غلات می گذارد (آن را پارازیت می کند). تخم سیتوتروگای تازه شیری رنگ بوده که به تدریج به نارنجی تغییر رنگ می دهد. زنبورها تخم های تازه را ترجیح می دهند و تمایل کمتری به پارازیت تخمهای نارنجی شده دارند.

10) میله های باریک: برای جمع آوری لاروهای تفریخ شده سیتوتروگا که از سینی های آلوده سازی آویزان شده اند.

11) دماسنج و رطوبت سنج

ساختمان انسکتاریوم:

محل تولید تریکوگراما باید دارای اتاق های مجزا باشد تا در طول مراحل تولید تداخل ایجاد نشود و امکان کنترل دما و رطوبت های متفاوت را داشته باشیم. پنجره ها و منافذ را باید با پارچه یا مقوای مشکی پوشاند زیرا سیتوتروگا آفت انباری بوده و به تاریکی علاقه بیشتری دارد. منبع نوری اتاق پارازیت را نیز باید خودمان تامین نماییم. تمام اتاق ها و سالن ها باید هواکش داشته باشد تا بتوان تهویه مناسبی اعمال نمود. بهترین سیستم گرمایش شوفاژ است. درصورت استفاده از بخاری گازی یا نفتی باید دقت کرد که هیچگونه گازی از آنها متصاعد نشود. برای خنک کردن نیز از کولر گازی (در مناطق مرطوب) و یا کولر آبی (در مناطق خشک) استفاده می شود. برای تامین رطوبت مورد نیاز میتوان از دستگاه های رطوبت ساز (سرد یا گرم) استفاده کرد. تجهیزات دیگر درانسکتاریوم شامل سردخانه (برای نگهداشتن تخم ها در دمای 4درجه) آزمایشگاه کوچک دارای لوپ یا بینی کولر و پتری دیش و لوله های آزمایش بزرگ و همچنین آون بزرگ می شود. (داشتن یک آزمایشگاه کامل در انسکتاریوم لزومی ندارد. تنها وجود یک لوپ الزامیست.)

روش آلوده سازی:

قبل از انجام عمل آلوده سازی باید اتاق را از هرگونه آلودگی و بخصوص حشرات پاک کنیم. سپس به ازای هر متر مربع 3 تا 5 قرص فستوکسین به مدت 48 ساعت قرار دهیم و در صورت وجود لانه مورچه توسط سم سوین اتاق را شستشو دهیم. (توجه داشته باشید که فستوکسین بسیار سمی و برای انسان خطرناک است، بنابراین رعایت مسائل ایمنی و استفاده از ماسک ضروریست.) در نهایت در صورتی که قبلا نیز از آن مکان برای پرورش حشرات استفاده شده برای جلوگیری از شیوع کنه با سم نئورون سمپاشی می نماییم.

برای ضدعفونی جوها به ازای هر کیسه 50 کیلویی 1 عدد قرص فستوکسین به مدت 48 ساعت میگذاریم و آنها را در یک اتاق در بسته و یا زیر پلاستیک بدون منفذ قرار میدهیم. پس از ضدعفونی جوها را به اندازه مشخص (بسته به سبدهای خریداری شده معمولا 3 تا 6 کیلوگرم در هر سبد) در هر آبکش میریزیم و با آب به خوبی میشوییم بدین ترتیب که آبکش حاوی جوها را داخل لگن پر از آب نموده و با دست کاملا جوها را به هم زده و شستشو میدهیم. سپس جهت جلوگیری از جوانه زنی جوها را در محلول پرمنگنات 4 در هزار به مدت 10 ثانیه غوطه ور می کنیم. در صورتی که آون بزرگ داشته باشیم بجای استفاده از پرمنگنات می توان جوها را پس از فستوکسین زدن به مدت 24 ساعت در دمای 80 درجه قرار داد.

پس از جذب رطوبت و دندانگیر شدن جوها (در اثر فشردن یک دانه جو بین دو دندان جای دندانها روی جو بماند ولی از هم نپاشد) زمان مناسب برای آلوده سازی فرا می رسد. در این مرحله دقت در مورد جوانه زنی و کپک زدن جوها بسیار لازم است.

برای آلوده سازی در هر سینی یا آبکش به ازای هر 3kg   جو، 4 گرم تخم میگذاریم. باید توجه داشت که تفریخ تخمها بلافاصله پس از آلوده سازی صورت پذیرد تا از جوانه زنی یا کپک زدن جوها جلوگیری شود. به منظور تامین رطوبت اتاق آلوده سازی از رطوبت ساز استفاده می کنیم. در صورتی که رطوبت ساز نداشته باشیم باید کف اتاق را مرتبا آبپاشی کرده و خیس نگه داریم.

پس از تفریخ، ورقه های تخم را جمع آوری و نابود می کنیم. نفوذ لاروها به داخل دانه های جو معمولا از زمان آلوده سازی در حدود 7 الی 10 روز بسته به دما و رطوبت محیط و جوها به طول می انجامد. در این زمان لاروها ممکن است توسط تارهایی که می تنند از سینی آبکش ها خارج و آویزان شوند، در این زمان می توان لارو آبکشهای پایینی را توسط میله های باریک جمع آوری و به داخل آبکش ها برگرداند.

حدود 10 روز پس از آلوده سازی که لاروها به داخل جو نفوذ کردند، شروع به هم زدن و رطوبت دهی به جوها می کنیم. این عمل را هر روز باید انجام دهیم تا رطوبت و تهویه لازم در جوها تامین شود.

مرحله انتقال به داخل کاورها حدود 22 روز پس از آلوده سازی انجام می شود. در این زمان اولین پروانه های به اصطلاح پیش پرواز ظاهر شده و بلافاصله عمل انتقال که در ادامه توضیح داده خواهد شد انجام می گردد.

اتاق آلوده سازی در طول شبانه روز باید تاریک باشد و بهتر است در جلوی درب هر اتاق یک زیرپایی که مدام به محلول نئورون آغشته شده قرار گیرد.

دمای اتاق آلوده سازی حدود 27 و رطوبت بالای 80 درصد توصیه می شود.

برای تعیین درصد آلوده سازی می توانیم 100 دانه جو را شکافته و تعداد دانه های لارو دار را بشماریم

ادامه دارد...........

تشخیص جنسیت زنبور تریکوگراما (? و?):

زنبورهای نر و ماده به راحتی از روی شاخک قابل تشخیصند. شاخکهای زنبور ماده کوتاه، خمیده و در انتها متورم و دارای موهای کوتاه و ظریف و کم می باشند ولی در زنبورهای نر، شاخک بلند و در انتها دارای موهای بلند و زیادی است. شاخکها به راحتی در زیر بینی کولر با بزرگنمای 10 تا 20 دیده می شود.

سوش محلی تریکوگراما:

در مناطفی که تریکوگرامای پرورشی رهاسازی نشده است می توانیم اقدام به پیدا نمودن تریکوگرامای محلی نماییم که پس از یافتن تخمهای پارازیته آنها را در لوله های آزمایش پرورش می دهیم. مثلا در مزارع برنج علاوه بر جستجو برای پیدا کردن تخمهای کرم ساقه خوار پارازیت شده در خود مزرعه باید در میان علفهای هرز اطراف و همچنین مزارع صیفی نزدیک به آن را مورد بررسی و کاوش قرار دهیم و در مزرعه پنبه برای یافتن تخم هلیوتیس پارازیته باید هم مزارع پنبه، یوجه، ذرت و گوجه فرنگی را جستجو کنیم و یا زنبورهایی که در باغات روی آفات درختان فعالیت می کنند برای پیدا کردن تخم پارازیت، باید علفهای هرز پایین و اطراف درختان را نیز جستجو کرده تا تخمهای پارازیت را پیدا نماییم.

از طریق تله گذاری نیز می توان اقدام به شکار زنبورهای بومی نمود بدین ترتیب که برگه هایی حاوی تخمهای میزبان (بید غلات یا افستیا و یا میزبان اصلی) را در مزارع یا باغاتی که احتمال وجود تریکوگراما دارد گذاشته و روز بعد اقدام به جمع آوری آنها می نماییم. پس از چند روز اگر تخمی پارازیت شده باشد تغییر رنگ داده و تیره می شود.

پس از جداسازی تخمهای پارازیت به روش های مختلف در داخل لوله های آزمایش آنها را پرورش داده و مطابق جدول زیر آماربرداری می کنیم:

   اگر بخواهیم در آزمایشگاه تخم پارازیته روی میزبان اصلی داشته باشیم باید پروانه آفت را که در حال تخمریزی است را با زنبور تریکوگراما در داخل جعبه های پرورش قرار دهیم.

زنبورهای سوش که برای اولین بار پیدا شده است بعد از پارازیت نمودن تخم ها پس از 5-4 روز می میرند که این زنبورها را داخل الکل 75% ریخته و برای شناسایی اتیکت میزنند.

بیشترین فعالیت تریکوگراما در بهار تا اوایل پاییز است که البته در طول روزهای بسیار گرم تابستان این فعالیت کاهش می یابد. بهترین زمان جمع آوری تریکوگراما شهریورماه است که حداکثر فعالیت تریکوگراما مشاهده می شود

ذخیره سازی زنبور تریکوگراما:

1) نگهداری کوتاه مدت تریکوگراما:

در شرایط حرارتی 4-2 درجه و رطوبت 90-85 درصد می توانیم تریکوگراما را در فاز پیش شفیرگی در یخچال معمولی هم نگهداری نماییم. در فاز پیش شفیرگی و شفیرگی به مدت 40-30 روز می توان اقدام به ذخیره سازی نمود اما در فاز بلوغ نمی توانیم بیش از 10 روز نگهداری کنیم. در مدت نگهداری، هیچگونه اثر منفی در بیولوژی تریکوگراما بوجود نخواهد آمد.

2) نگهداری بلند مدت تریکوگراما:

نگهداشتن درازمدت در مرحله فعال تریکوگراما امکان ندارد. برای اینکه این زنبور را به مدت زیاد ذخیره سازی کنیم باید در حالت نیمه فعال آنرا به دیاپوز ببریم.

تریکوگراما در طبیعت زمستان گذرانی می کند. در مرحله لاروی در زمانی که تغذیه قطع شده و هنوز به مرحله پیش شفیرگی وارد نشده، در پاییز به دیاپوز می رود. ایجاد چنین حالتی در آزمایشگاه برای ذخیره سازی دارای اهمیت است. شرایطی که ایجاد می شود باید شرایط فیمابین طبیعت و آزمایشگاه باشد که این ترکیب کمک شایانی به ما خواهد نمود تا همگام با طبیعت قدم برداریم.

در مرحله اول باید رشد اولیه لاروها را به دیاپوز ببریم که برای این منظور تخم پارازیته را بعد از یک الی دو روز اول در حرارت 23 درجه در روز و 10 درجه در شب با رطوبت 80 درصد و 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی نگهداری کنیم.

مرحله دوم یعنی مرحله رشد لارو (سنین اول) در حرارت 10 درجه نگهداری می شود و بعد از 3 الی 4 هفته این حالت تبدیل به فاز پیش شفیرگی می شود و در این مرحله در حرارت 3-2 درجه و با رطوبت 80-50% می توانیم به مدت 6 تا 7 ماه نگهداری کنیم که هیچگونه تغییرات منفی در زنبور ایجاد نمی شود.

برای خارج کردن زنبورها از حالت دیاپوز نباید مدت از دو ماه کمتر باشد که در این مرحله طی 7 تا 9 روز تخمها را در درجه حرارت های مختلف قرار می دهیم که اصولا در چهار روز اول 70 تا 95 درصد از زنبورها حرکتشان مشخص می شود. (نباید تخم ها را یک دفعه در شرایط بهینه رشدی قرار دهیم).

بیولوژی و اکولوژی زنبور تریکوگراما:

زنبور تریکوگراما Trichogramma sp  . از راسته بال غشائیان و از خانواده تریکوگراماتیده است. این زنبور تخم های پروانه های زیان آور در محصولات کشاورزی را پارازیت می کند. لارو این زنبور زندگی انگلی دارد و غذای آن محتویات تخم آفت است، به همین دلیل تخم های پارازیت زنبور هیچگونه زیانی برای گیاهان ندارد و در نتیجه آزادانه رشد می کند.

تعداد تخمی که زنبور تریکوگراما در داخل تخم آفت می گذارد بستگی به اندازه تخم میزبان (آفت) دارد بطوریکه روی تخم بید غلات فقط یک تخم و روی تخم هلیوتیس 2 تا 4 عدد تخم می گذارد.  تخم های میزبان در نتیجه فعالیت لارو زنبور و تغذیه از جنین آفت به رنگ تیره (قهوه ای تیره مایل به سیاه) در می آید.

چرخه زندگی تریکوگراما از تخم تا خروج زنبور سریع انجام می شود بطوریکه در درجه حرارت 32-30 درجه در مدت 8 روز، در دمای 28 درجه حدود 9 روز، در 25 درجه یازده روز و در دمای 22 درجه حدود 14 روز به طول می انجامد. دمای بهینه برای رشد این زنبور 25-22 درجه و رطوبت 80%-75% می باشد.

حشره ماده می تواند از 50 تا 80 عدد تخم بگذارد در حالی که بید غلات 25 تا 50 تخم می گذارد. در دمای بالاتر 35 و پایینتر از 14 درجه تخم ریزی به ندرت انجام می شود و در دمای زیر 10 درجه به کلی قطع شده و زنبور غیر فعال میگردد.

پرورش تریکو گراما

مقدمه :

تولید انبوه زنبور تریکوگراما در انسکتاریوم مستلزم تکثیر این زنبور به روی میزبان واسط بید غلات است که در نتیجه نسل گیری های مداوم به روی میزان واسط تحت شرایط بهینه حرارتی و رطوبی انسکتاریوم، زنبورهای تولیدی ضعیف بوده و جمعیت افراد نر و بدون بال افزایش می یابد. همچنین تغییراتی در رژیم غذایی زنبورها به وجود می آید که در نهایت موجب ضعف و گرایش کمتر زنبورهای رهاسازی شده به غذای اصلی (تخم آفت هدف) می شود. در نتیجه افت چشم گیری در میزان کارآیی زنبورها برای کنترل آفت روی می دهد. بنابراین حفظ کیفیت افزایش قدرت و تقویت زنبورهای تریکوگرامای تولیدی در انسکتاریوم از  اهمیت ویژه ای در میزان موفقیت برنامه بیولوژیک برخوردار است. برای حفظ کارآیی زنبورها ضروری است که در طول دوره پرورش به طور منظم و برنامه ریزی شده از زنبورهای پرورش یافته به روی تخم میزبان اصلی و یا زنبورهای طبیعی جمع آوری شده از طبیعت به عنوان نسل مؤسس استفاده کرده به نحوی که زنبور برای رهاسازی بیش از پنج الی شش نسل به روی میزبان واسط پرورش نیافته باشد بدین لحاظ ضروری است در کنار خط تولید انبوه زنبور بر روی میزبان واسط امکانات و شرایط پرورش میزبان اصلی نیز فراهم گردد تا بدین ترتیب پس از نسل گیری از زنبورها بر روی تخم سیتو تروگا از این زنبورها به عنوان نسل مؤسس برای خط تولید استفاده شود با تمام این اوصاف برای گسترش این تکنولوژی چندین تغییر نیاز خواهد بود تا بتوانیم به راحتی تولید نماییم و در بخش های تجاری توانایی تولید انبوه داشته باشیم از مشکلات اصلی که از تولید به صورت انبوه جلوگیری می کند شدت و سختی کار است و همچنین در این کار شرایط پرخطری از لحاظ تکثیر آفت به وجود می آید. این دو مشکل فقط از طریق طرح های مهندسی و تصمیم گیری های به موقع در سیستم پرورش، مرتفع خواهد شد.

نحوه پرورش میزبان واسط و به کارگیری زمان بندی متناسب با شروع آفت از نکات مهم در تولید تریکوگراما است. همچنین نوع میزبان واسطی که به راحتی پرورش یابد حائز اهمیت است. مثلاً برای از بین بردن کرم جوانه صنوبر نیز از تریکوگراما استفاده می کنند میزبان واسط در تولید اگر پروانه بید آرد مدیترانه ای باشد به دلیل اینکه پروسه تولید این بید با سختی توأم است و مانعی در تولید به حساب می آید از پروانه بید Angoumois   استفاده می کنند که از شدت کار در تولید می کاهد زیرا این بید به راحتی قابل تکثیر بوده و تخم آن نیز به آسانی توسط تریکوگراما پارازیت می شود.

علاوه بر نکات فوق مکانیزه نمودن تولید و تجهیزات آن، جمع آوری آفات حد واسط، افزایش قدرت تخم گزاری بیدها، تحقیق در تأثیر تغذیه در پرورش قابلیت باروری، تعیین شرایط بهینه تولید (از لحاظ نور، دما و رطوبت) برای هر مرحله از آفت و پارازیتوئید و در نهایت، تولید مهم ترین غذای ویژه برای تریکوگراما از نکات ضروری در موفقیت این طرح است.

بهترین زمان ذخیره سازی تریکوگراما در دمای کم و در مرحله پیش شفیرگی است و آزمایش ها نشان داده که پیش شفیره های پارازیتوئید می توانند بدون صورت حتی تا سیصد روز تا درصد خروجی بالا نگهداری شوند. این یک موفقیت در ذخیره سازی است که بستگی زیاد به هر دوگونه آفت و تریکوگراما دارد. بیشترین گونه های تریکوگراما تفاوتی با هم ندارند و در حال حاضر تخم های چندین گونه قابل دسترسی است. تحقیقات نشان داده که گونه های مستعد تریکوگراما در یک محدوده وسیعی قابلیت کنترل آفات را دارند. در طول دوره رویش گیاه، تریکوگرامای تولید شده می تواند مورد استفاده قرار گیرد که در این حالت تخم های آفات مورد نظر این زنبور در زمان های متفاوت مورد هجوم واقع می شوند. توسعه و گسترش این آفات در انسکتاریوم ها می تواند کارآیی زنبور را بهبود بخشد.

گزارش در رابطه با تولید پارازیت کننده ها نشان می دهد که کیفیت بالای تولید آنها بستگی به طول عمر، جفت گیری و توانایی تشخیص آفت داشته همچنین این عوامل به صورت بنیادی باعث افزایش کارایی علاوه بر رها سازی و تکثیر، می شوند. کیفیت پارازیتوئید در رابطه با وضعیت فیزیولوژیکی آن ها معنی می گیرد. مواد غذایی به صورت معنی داری می تواند در طول عمر و جفت گیری زنبورهای تریکوگراما تأثیر گذارد و به علاوه باعث بالارفتن ظرفیت تولید شود. مواد غذایی در خروج زنبور و رها شدن آن در مزارع نیز بسیار مهم است. بنابراین بهبود دادن طول عمر، جفت گیری و توانایی و در نهایت پارازیت نمودن جمعیت آفت نیز تحت تأثیر ماده غذایی قرار دارد.

 کنه های شکاری، دشمنان بید غلات:    

معمولا در آزمایشگاه هنگام پرورش بید غلات، کنه های شکاری مشاهده می شود که یک نوع از این کنه ها به کنه شکم گنده معروف است. این کنه خیلی سریع در تمام مراحل رشدی بید غلات (تخم، لارو، حشره بالغ) تکثیر پیدا می کند و تمام مراحل رشد را سریعا از بین می برد. بنابراین همیشه باید بطور آماده باش برای مبارزه با این کنه باشیم. کنه های نر به مراتب کوچکتر از کنه های ماده هستند و حرکتشان نسبت به کنه های ماده سریعتر است. سیکل رشد و نمو این کنه ها 4 تا 5 روز است. این کنه های حتی برای انسان نیز زیان آور بوده و وارد پوست بدن می شوند که در نهایت ایجاد خارش و التهاب می نماید.

کنه ها به راحتی و از طریق مواد بیولوژیک وارد انسکتاریوم می شوند. لارو، شفیره، پروانه و حتی تخم بیدی که خریداری می کنید ممکن است آلوده به کنه باشد.

بهترین راه دیدن این کنه ها از طریق بزرگنمایی 5 تا 10 (توسط لوب) بر روی پارچه سیاه رنگ است. چون رنگ عمومی این کنه زرد است به راحتی می توان آنرا مشاهده نمود.

ضدعفونی مرتب سالن ها و اتاقهای انسکتاریوم و وسایلی که بویژه در پروانه گیری و تخمگیری استفاده می شود و همچنین استفاده از پادری های آغشته به کنه کش می تواند در کاهش جمعیت کنه تاثیر به سزایی داشته باشد. همچنین در صورتی که در زمان پروانه گیری آلودگی به کنه مشاهده شود می توان کاورها و قابهای داخل آن را بلافاصله پس از پروانه گیری سمپاشی کرده و این کار را هفته ای 2 تا 3 مرتبه تکرار نمود.